Odszkodowanie za niesłuszne skazanie
Osobie, która została niesłusznie skazana, tymczasowo aresztowana lub zatrzymana przysługuje roszczenie odszkodowawcze od Skarbu Państwa obejmujące zarówno szkodę majątkową jak i zadośćuczynienie za doznaną krzywdę. Z odpowiednim dokumentem, wnioskodawca należy wystąpić do Sądu Okręgowego, w okręgu którego wydano orzeczenie w pierwszej instancji.
Jak pokazuje poniższe orzeczenie wysokość przyznanej kwoty jest uzależniona od wielu czynników, przede wszystkim od długości okresu rzeczywistego pozbawienia wolności. W przedmiotowej sprawie klient zanim został prawomocnie uniewinniony od popełnienia zarzucanego mu czynu spędził ponad rok w jednostce penitencjarnej jako osoba tymczasowo aresztowana. Finalne uniewinnienie otworzyło mu drogę do ubiegania się o zadośćuczynienie za doznaną krzywdę wynikającą z oczywiście niesłusznego tymczasowego aresztowania.
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Sąd Okręgowy
przy udziale prokuratora
po rozpoznaniu w dniu…
sprawy z wniosku…
o zadośćuczynienie za niewątpliwie niesłuszne tymczasowe aresztowanie
na podstawie art. 552 § 4 kpk
- Zasądza od Skarbu Państwa na rzecz wnioskodawcy… kwotę 130.000 zł tytułem zadośćuczynienia, z ustawowymi odsetkami w wysokości 13% w stosunku rocznym od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty;
- Oddala wniosek w pozostałym zakresie;
- Zasądza od Skarbu Państwa na rzecz wnioskodawcy kwotę 120 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego;
- Kosztami sądowymi obciąża Skarb Państwa.
Uzasadnienie
Do Sądu Okręgowego dnia … wpłynął wniosek pełnomocnika wnioskodawcy o zasądzenie od Skarbu Państwa tytułem zadośćuczynienia kwoty 500.000 zł za niewątpliwie niesłuszne tymczasowe aresztowanie w sprawie.. w okresie od 27 sierpnia 2010r. do 15 września 2011r.
W uzasadnieniu wniosku podniesiono, że tymczasowe aresztowanie dla wnioskodawcy i jego rodziny było ogromnym szokiem. Wnioskodawca nigdy wcześniej nie był pozbawiony wolności. Aresztowanie odbiło się szerokim echem w miejscowości wnioskodawcy, a fakt aresztowania został upubliczniony w środkach masowego przekazu. Podniesione zostało również, że wnioskodawca został osadzony w celi z osobami grypsującymi, które zmuszały go do sprzątania, do skakania z zawiązanymi oczami z łódzka, był on traktowany w sposób poniżający.
Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy dał podstawy do ustalenia następującego stanu faktycznego.
Wnioskodawca został zatrzymany w dniu 27 sierpnia 2010r. Tego dnia o godz. 6.30 do jego domu przyszli funkcjonariusze policji, którzy poinformowali wnioskodawcę o zarzucie jaki jest mu stawiany i doprowadzili do komisariatu policji w Hajnówce. Policjanci poinformowali wnioskodawcę, że czynności z jego udziałem na komisariacie potrwają jedynie około godziny więc wnioskodawca ubrał się w ubranie robocze, aby po wyjściu z komisariatu udać się do pracy. Zatrzymanie… nastąpiło na podstawie wyjaśnieni współpodejrzanego. Wnioskodawca został doprowadzony do Sądu i na wniosek prokuratora Sąd zastosował w stosunku do wnioskodawcy środek zapobiegawczy w postaci tymczasowego aresztowania. Następnie wnioskodawca został okazany pokrzywdzonej, która rozpoznała go jako sprawcę napadu na jej osobę. Środek zapobiegawczy był kontynuowany i przedłużany na dalsze okresy, aż do dnia 15 września 2011r. Postanowieniem z dnia 15 września 2011r. Sąd Apelacyjny uchylił stosowany wobec wnioskodawcy środek zapobiegawczy w postaci tymczasowego aresztowania i tego dnia opuścił on areszt śledczy.
Wnioskodawcy wyrokiem z dnia…. został skazany za czyn z art. 280 § 2 kk na karę 4 lat pozbawienia wolności. Apelację od powyższego wyroku wywiódł obrońca. Sąd Apelacyjny uwzględniając ja uchylił sprawę do ponownego rozpoznania. Po ponownym rozpoznaniu sprawy prawomocnym wyrokiem wnioskodawca został uniewinniony od popełnienia zarzucanego mu czynu.
Sąd zważył, co następuje:
Wniosek ….. co do zasady zasługuje na uwzględnienie.
Art. 552 kpk przewiduje możliwość dochodzenia odszkodowania i zadośćuczynienia od Skarbu Państwa z tytułu niewątpliwie niesłusznego tymczasowego aresztowania. Analiza akt sprawy wskazuje, że stosowanie wobec…. środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania było niewątpliwie niesłuszne. Jak wynika z akt sprawy brak było dostatecznych dowodów wskazujących, że wnioskodawca dopuścił się zarzucanego mu czynu. Rozpoznając sprawę Sąd Okręgowy wskazał na szereg uchybień w toku postępowania przygotowawczego, w szczególności na wadliwość czynności procesowej okazania wnioskodawcy pokrzywdzonej.
Odnośnie poniesionej przez wnioskodawcę krzywdy i związanego z tym zadośćuczynienia to wspomnieć należy, że zadośćuczynienie za doznaną krzywdę to odszkodowanie za szkodę niematerialną wynikłą z pozbawienia wolności, a stanowią ją negatywne przeżycia psychiczne wiążące się nie tylko z faktem pozbawienia wolności, ale również z tym, w jakich okolicznościach doszło do pozbawienia wolności, w jaki sposób osoba jest traktowana podczas izolowania.
Zadośćuczynienie ma funkcję kompensacyjną i zasądzona suma zadośćuczynienia nie ma na celu usunięcia szkody niemajątkowej, a jedynie ma stanowić rekompensatę dla pokrzywdzonego, która choć częściowo złagodzi jego cierpienia. Sąd Najwyższy wielokrotnie podkreślał, że celem zadośćuczynienia jest pomoc pokrzywdzonemu w zatarciu lub w chociaż złagodzeniu poczucia krzywdy oraz odzyskaniu równowagi psychicznej. Zadośćuczynienie ma wobec niewspółmierności szkody niemajątkowej zrównoważyć negatywne przeżycia pokrzywdzonego.
Jak to przyjmuje powszechna praktyka sądów, określając wysokość zadośćuczynienia, bierze się pod uwagę nie tylko czas trwania pozbawienia wolności, ale także stopień dolegliwości, z jaką wiązało się stosowanie tego najsurowszego środka dyscyplinującego, a więc przykrości i przeżycia natury moralnej z tego wynikające (uczucie przykrości, utrata dobrego imienia), konieczność poddania się rygorom związanym ze stosowaniem procedury zatrzymania, jak również ewentualny ostracyzm środowiskowy i przychylne reakcje po zwolnieniu. W niniejszej sprawie podkreślić należy, że wnioskodawca był pozbawiony wolności przez okres 1 roku i 20 dni. Wnioskodawca został zatrzymany i osadzony najpierw w areszcie śledczym w Hajnówce, gdzie współosadzeni kazali mu sprzątać cele. Najpierw został umieszczony w celi 4 osobowej, a w dalszej kolejności w celi 3 osobowej. W areszcie śledczym w ……. przebywał do dnia 20 grudnia 2010r. skąd został przewieziony do aresztu śledczego w …..Pierwsze widzenie z rodziną wnioskodawca miał dopiero 2 miesiące od zatrzymania. Podczas pobytu w areszcie w … były w stosunku do niego wypowiadane docinki, że skrzywdził kobietę, ale nie stosowano wobec niego przemocy fizycznej. Natomiast po przewiezieniu do aresztu śledczego w…. został on umieszczony w celi z osobami grypsującymi, którzy stosowali przemoc fizyczną. Był on zmuszany do skakania z zawiązanymi oczami z łóżka. Niewątpliwie warunki bytowe we wszystkich celach pozostawiały wiele do życzenia. Wnioskodawca składając zeznania podał, że w areszcie śledczym w …. toaleta była jedynie oddzielona kotarą, w areszcie w … gdy chciał skorzystać z toalety musiał meldować to współosadzonym. Celę musiał sprzątać dwa razy dziennie. Pobyt w areszcie spowodował skutki negatywne w psychice wnioskodawcy. Miał on myśli samobójcze, które pojawiały się w listach do rodziny. W związku z tym został zaliczony do grupy wysokiego ryzyka związanego z myślami samobójczymi i był obserwowany. Były z nim prowadzone rozmowy przez psychologów. Żona wnioskodawcy jak wynika z jej zeznań do czasu otrzymania zawiadomienia z Sądu o tymczasowym aresztowaniu męża, nie wiedziała co się z nim dzieje. Ludzie z miejscowości, w której mieszkali uważali wnioskodawcę za bandytę, przestępcę. Zeznała, że podczas pobytu w areszcie mąż był w złym stanie psychicznym, był nerwowy, rozdrażniony, bardzo tęsknił za dziećmi.
Również z uwagi na osadzenie w areszcie wnioskodawca w swojej miejscowości spotkał się z wieloma nieprzyjemnościami, mówiono o nim, że to ten co napadł na kobietę. Nieprzyjemności miały również dzieci wnioskodawcy.
Wnioskodawca miał prawo obiegać się o odszkodowanie
Wnioskodawca był pozbawiony wolności po raz pierwszy, został odizolowany od najbliższych, od rodziny, pozbawiony został możliwości decydowania od własnej osobie. Był poniżany, podczas zatrzymania zostały mu zabrane buty i pasek od spodni, co powodowało, że dodatkowo odczuwał to jako formę poniżania, gdyż przez cały czas musiał podtrzymywać spodnie. Trwająca prawie 13 miesięcy izolacja wnioskodawcy wpłynęła negatywnie na jego plany osobiste, życiowe. Dlatego też w ocenie Sądu w pełni zasadne jest przyznanie mu zadośćuczynienia w kwocie 130.000 zł. W ocenie Sądu doznana krzywda moralna, związana z pozbawieniem wolności oraz konsekwencje wynikające z pobytu w areszcie dają podstawę do przyznania zadośćuczynienia w tej kwocie.
Mając powyższe na uwadze orzeczono jak w sentencji.
O kosztach zastępstwa procesowego orzeczono na mocy Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie.
Skontaktuj się z kancelarią – Adwokat Andrzej Srocki
